گیلان دروازه تمدن جدید - دروازه اروپا - حقیقت میرزاكوچك

مقاله حاضر رو دوستم آقا میلاد نوشتن که به این ترتیب اینجا می گذارم

...................................................................................................................


از زمانی كه پادشاهان قاجار هوس سفر به اروپا نمودند مسیر سفرشان از راه قزوین و رشت و انزلی بود
تمدن اروپایی در نخستین نقطه وارد گیلان می شد و سپس از گیلان به ایران رواج می یافت
مردم گیلان به دلایل تاریخی مردمی روشنفكر و غیر متعصب بودند و آزادیخواهی و تجدد طلبی و پیشرفت را مایل بودن به همبن دلیل گیلان و رشت تبدیل به مركز تجدد طلبی و مشروطه خواهی و ظواهر نوین تمدن شد .. نخستین آثار تمدن جدید اروپایی در گیلان وارد و پذیرفته شد و سپس بتدریج به نقاط مختلف ایران رسید و البته هنوز هم در بسیاری از نقاط ایران این موج تجدد خواهی و روشن فكری وارد نشده به دلیل فكر بسته و كله خشكی مردمان آن مناطق كه ناشی از كمی ارتباطات و تبدلات فرهنگی است .

روزنامه ؛ تئاتر ، بازارهای نوین به طور گسترده یی در رشت رونق داشتند
بازار بزرگ رشت محل ورود كالاهای اروپا بود كه سپس به ایران صادر می شد ... چیزی مثل دوبی امروز بوده .. هر جا كه تجارت رونق بگیرد رشد جمعیت و رشد فرهنگی نیز سرعت می گیرد .. یهودیان و ارامنه كه در تجارت و هنر و علوم سرآمد بودند به طور گسترده ای در گیلان و رشت ساكن شدند به طوریكه یكی از محلات اصلی رشت به نام ارمنی - یهموی محله معروف شد ( پشت بازار روز روبروی كلیسای ارامنه تا محدوده سبزه میدان و استادسرا ) ... ارامنه معروفی در گیلان می زیستند كه خدمات ارزنده ای ارائه نمودند از جمله نخستین آسایشگاه معلولین ایران را یك ارمنی در رشت تاسیس نمود
وسعت بازار بزرگ رشت در زمان خود از وسعت بعضی قصبات آن زمان فقط بیشتر بود
به مرور زمان مشروطه طلبی در گیلان شعله كشید و روزنامه ای بسیاری منتشر شدند ... بیش از 80 % روزنامه های ایران در زمان مشروطه در گیلان منتشر می شد ... گرجی ها قفقازی و سایر سرنخهای مشروطه خواهی به گیلان وارد شدند و جریان مشروطه طلبی را از رشت كنترل می كردند

تا اینكه در تاریخ 14 تیر 1285 خورشیدی لشكر مشروطه طلب گیلان با حمایت ارمنی ها ، گرجی ها و مردم گیلان به راه افتاد قزوین را تسخیر نمودند و به لشكر مشروطه طلب آذربایجان و كردها و .. پیوسته تهران را اشال نظامی و پادشاه قاجار را مجبور به صدور فرمان مشروطه می كنند ... با این پذیرش نیروهای مشروطه طلب به اشغال نظامی تهران پایان بخشیده و به مناطق خود بر می گردند و حكومت را به صورت مشروطه به شاه قاجار بازمی گردانند .

در جریان این لشكركشی میرزا هم وارد تهران می شود

سپس بعد از مدتی محمد علی شاه قصد می كند كه مشروطه را براندازد كه نمی تواند لذا به مناطق تركم نشین پناه میبرد تا با لشكری از تركمنها تهران را فتح كند كه در این هنگام میرزا در راس گروهی مامور می شود كه به جنگ تركمنها و محمد علی شاه برود .. اگرچه نمی تواند در این رویارویی پیروز شود اما این درگیری باعث می شود كه تركمنها نتوانند به سمت تهران پیش بروند و در نهایت كاری از پیش ببرند .

جنگ جهانی اول شعله می كشد

ایران حكومتی شایسته ندارد ... ارتشی منسجم ندارد ... سربازان هندی انگلیس به قصد تصرف چاههای نفت بادكوبه از هند و بلوچستان و خراسان و گرگان و آمل به سمت گیلان پیش می آیند اما روسها هم خبردار می شوند و لشكریان خود را به گیلان سرازیر می كنند و در گیلان بین روس و انگلیس جنگ در می گیرد

گیلان و رشت كه در این زمان بزرگترین شهر ایران و پرجمعیت ترین شهر ایران پس از تهران و مركز تجارت ایران و تجددطلبی بود تبدیل به یكی از میدانهای جنگ جهانی اول می شود ... جنگ های شهری در رشت بین روس و انگلیس در می گیر ... رشت ویران می شود و مناطق بسیاری از آن در آتش می سوزد .

در این هنگام میرزا كوچك با سابقه مبارزات مشروطه خواهی و اقدامات نظامی وقتی می بیند كه دولت ایران نیرویی برا یمقابله ندارد خودش به پا می خیزد و برای بیرون راندن اجنبی روس و انگلیس گروه جنگل را تشكیل می دهد

جنگلی ها وارد نبرد با روس و انگلیس می شوند و موفق به اخراج انگلیسی ها تا منجیل می شوند ... در همین هنگام انقلاب بلشویكی 1917 روسیه رخ می دهد و روسهای سفید خودشان از گیلان خارج می شوند و روسهای سرخ به عنوان كمك میرز وارد صحنه می شوند و به او كمك می كنند كه در مقابل انگلیسیها بایستد ... به این ترتیب نه تنها از شمار دشمنان جنگل یكی كم می شود ( روس سفید ) بلكه یك كمك هم می یابد ( روس سرخ )

اما روسها فكرهای دیگری در سر داشتند گ
افراد نفوذی وارد نهضت جنگل می شوند و جمهوری شوروی سوسیالیستی گیلان یا به طور خلاصه جمهوری گیلان در سال 1918 شكل می گیرد ... میرزا معتقد به وطن خواهی و مبارزه با اجنبی بود و جمهوری گیلان را به این دلیل تشكیل داد تا اجنبی را از كل ایران خارج كند چون دولت قاجار عملاً منحل شده بود و میرزا قصد جدایی نداشت بلكه قصد گسترش جمهوری به سراسر ایران را داشت و جمهوری گیلان مقدمه آن بود .

اما نفوذی های كمونیست از حزب عدالت باكو قصد دیگری داشتند كه با عقائد میرزا همخوانی نداشت لذا پس از مدتی بر علیه كابینه میرزا كودتایی انجام می شود و میرزا مجبور می شود كه یا از جمهوری كناره گیرد یا كشته شود یا به كودتاگران بپیوندد كه میرزا از جمهوری خارج می شود و دوباره به جنگلها بر می گردد تا بار دیگر بر علیه اجنبی بجنگد كه در این راه می میرد

با پایان جنگ جهانی اول و مذاكرات روس و انگلیس قرار می شود كه یكپارچگی ایران برای تامین منافع طرفین حفظ شود لذا جمهوری 5ساله گیلان را روسها منقرض می كنند و سران حكومت را پناه می دهند و رضاشاه فاتحانه وارد می شود

اما ازانجا كه انگلیش به خاطر داشت كه در 15 سال پیش از این گیلانیان با قدرت نظامی توانسته بودن تهران را فتح كنند لذا تصمیم به نابودی این خطر بالقوه گرفتند ... در طی قدامات عمرانی رضا شاه هیچ اقدامی كه به نفع رشد و توسعه این بزرگترین شهر زمان مشروطه باشد صورت نمی گیرد ... راه آهن .. جاده اسفالته .. كارخانه های متعدد .. هیچكدام در گیلان ساخته نمی شود ... شهری كه یكی از میدانهای جنگ جهانی اول بود و به ویرانه ای تبدیل شده بود بازسازی نمی شود ... راه آهنی كه روسها از رشت به پیربازار كشیده بودن ( اولین راهاهن در ایران ) برچیده می شود ... موقعیت تجاری رشت و گیلان از بین می رود ب دلیل سیایت دیوارهای آهنین شوروی ارتباط گیلان با اروپا قطع می شود و جریان روشنفكری كاهش می یابد و دیگر بازار رشد ان اهمیت سابق خود را به دست نمی آورد